بزرگی و عظمت فیل جکسون به عنوان یک مربی در لیگ NBA را می توان از درصد پیروزی های کسب کرده و 9 قهرمانی کسب شده اش دریافت. در دهۀ 90 میلادی او با هدایت تیم شیکاگو بولز توانست به 6 عنوان قهرمانی را در لیگ NBA به دست آورد. با این که بسیاری معتقد اند این 6 قهرمانی تکرار نشدنی به دلیل حضور ستاره ای چون مایکل جردن بوده است اما باید در نظر داشت که شاید چنین ستاره ای نیز در صورت وجود مربی دیگر، نمی توانست این موفقیت ها را رقم بزند. سیستم تهاجمی مثلثی شکلی که فیل در تیم بولز پیاده کرد مبتنی بر بازی تیمی بود و تنها برای ایجاد زمینۀ مناسب جهت انجام حرکات انفرادی توسط جردن طراحی نشده بود. وی همچنین باعث قوی شدن تیم لیکرز نیز بود. تیمی که با وجود ستارگان بزرگی همچون کوبی برایانت و شکیل اونیل نتوانسته بود خود را ب عنوان یک قهرمان جلوه دهد. از دید جکسون و با استفاده از نقشه تهاجمی مثلثی، لیکرز نیز توانست به سرعت سه عنوان قهرمانی را به نام خود ثبت کند. از همان زمانی که جکسون برای نیویورک نیکس بازی می کرد تمایلات ناهنجار او آشکار بود. او به شدت به سیاست، فلسفه، دین و روانشناسی علاقه داشت و وقتی از بسکتبال حرف می زد نشانه هایی از تمام این موارد در حرف هایش به چشم می خورد. اما اکثر تحلیل گران معتقدند که سطح دانش بسکتبالی و توانایی کار با بازیکنان بزرگباعث شده بود تا فیل جکسون تبدیل به یک مربی بسیار تأثیرگذار شود.
دوران بسکتبالی فیل جکسون
جکسون متولد دیر لاج (Deer Lodge) در شهر مونتانا بود. وی در خانواده ای معتقد و مذهبی بزرگ شد. تربیت او به گونه ای بود که در آن رقص، موسیقی راک، فیلم ها و تلویزیون معنایی نداشت با این حال او در فوق برنامه های مدرسه که شامل بسکتبال، فوتبال و بیسبال بود، شرکت می کرد. با 2.03 متر قد و 81 کیلوگرم وزن، فیل جکسون از مهره های مهم تیم بسکتبال مدرسه اش به شمار می آمد و سپس در دانشگاه داکوتای شمالی به بسکتبالش ادامه داد. با رفتن به دانشگاه او در رشتۀ فلسفه، دین و روانشناسی شروع به تحصیل کرد و آین آزادی را به دست آورد تا عقاید و سبک زندگی خود را به چالش بکشد. در این مدت او حدود 18 کیلو وزن اضافه کرد و نظر استعدادیاب های لیگ NBA را به خود جلب کرد. تیم نیویرک نیکس در راند دوم درفت سال 1967 در لیک NBA این بازیکن را به خدمت گرفت. او در کنار هم تیمی هایش یعنی بیل بردلی (Bill Bradley) و والت فرزیر (Walt Frazier) به بازیکنی تازه وارد تبدیل شد. سپس آن ها تحت هدایت رد هولتزمن (Red Holtzman) به بازی در این تیم پرداختند. هولتزمن با نگرش تیم محور خود بعدها تأثیر زیادی بر سبک مربیگیری فیل جکسون گداشت. به عنوان یک بازیکن، جکسون به عنوان یک ستاره شناخته نمی شد، اما در سد راه حریف شدن، ریباند و دفاع رو در روی تک نفره مهارت خوبی داشت. وی همچنین به فعالیت های خارج از زمین بازی خود نیز اگر چه نه در سطح جهانی، اما معروف بود. بسیاری از هواداران جوان به خاطر استفادۀ جکسون از دوچرخه برای رسیدن به زمین بازی و پشتیبانی از فعالیت های سیاسی آزادی خواهانه، نسبت به وی علاقه نشان می دادند. گیاهخوار شدن کوتاه مدت و استفاده از ماریجوانا و ال اس دی (LSD) از دیگرا دلایل علاقه جوانان به وی بود. فیل در سال 1975 در کتابی به نام ماوریک (Maverick)، برخی از تجربیاتش در این سه زمینه را بیان کرده است.
آغاز تاریخ سازی به عنوان یک مربی
جکسون تا سال 1980 در NBA بازی می کرد و قهرمانی تیمش نیویورک نیکس را در سال 1970 به دلیل برخی مصدومیت کمر از دست داد اما در قهرمانی سال 1973 تیمش نقش پررنگی داشت. در سال 1978 فیل جکسون به عنوان بازیکن-دستیار مربی به تیم نیوجرزی نتس منتقل شد و به مدت دو سال در این تیم حضور داشت. با این که اکثراً امیدی به مربی شدن وی نداشتند اما او به سرعت دوران مربیگری خود را با حضور در تیم آلبانی پترونز (Albany Patroons) که در لیگ انجمن بسکتبال قاره ای (CBA) حضور داشت، آغاز کرد. او برای 5 فصل به امید رسیدن به لیگ NBA در این تیم باقی ماند. زمانی که در سال 1987 از سمت خود استعفاء کرد، وی ناامیدانه قصد داشت تا به دبیرستان برگردد و در همین هنگام تیم شیکاگو بولز از او برای حضور در سمت کمک مربی طی فصل 88-1987 مصاحبه کرد. جکسون ریش های خود را تراشید و سبک پوشش متفاوتی نسبت به مصاحبه قبلی اش که در آن مردود شده بود، اتخاذ کرد. او بالاخره این شغل را به دست آورد و دستیار داگ کالینز (Doug Collins) شد.
در یک بازی در میلواکی و بعد از اخراج کالینز از بازی، تیم بولز تحت هدایت جکسون خیره کننده ظاهر شد. سپس با عزل کالینز از مربیگری این تیم، جکسون برای فصل 90-1989 سمت سرمربیگری را بر عهده گرفت. وی تأکید متفاوت و بیشتری به دفاع داشت و سبک حملۀ مثلثی را همانطور که کمک مربی اش تکس وینتر (Tex Winter) حدس میزد در دستور کار تیم غیرقابل اطمینانش قرار داد. سبک حمله مثلثی با استفاده از نفوذ، جایگیری، جا به جایی توپ، ریباند زیر سبد حریف و رساندن توپ به بازیکن در فضای آزاد به تمام 5 بازیکن در زمین فرصت امتیازگیری می دهد. این کار باعث شد تا شمار امتیازات مایکل جردن کمی کاهش یابد اما به شکل عجیبی عملکرد تیم را به طور کلی افزایش داد. تیم بولز در فینال کنفرانس شرق و در سال اول حضور جکسون حذف شد اما در سال های 1991، 1992 و 1993 قهرمان لیگ شد. مایکل جردن بعد از مرک پدرش و علاقه به حضور در بیسبال حرفه ای در سال 1993 از بسکتبال و تیم بولز خداحافظی کرد. اما ستارۀ این تیم بعدها و در سال 1995 به تیم قهرمان بازگشت و در سال های 1996، 1997 و 1998 قهرمان لیگ شد. تکرار هتریک قهرمانی کاری بود که پیش از این هیچگاه در لیگ رخ نداده بود. دور دوم قهرمانی ها نیز با خداحافظی دوبارۀ جردن خاتمه یافت و اسکاتی پیپن (Scottie Pippen) به هیوستون منتقل شد و جکسون نیز به طور مقطعی از مربیگری بازنشته شد.
جکسون و چالشی جدید
بعد از یک سال استراحت، جکسون با پذیرفتن قراردادی 5 ساله به مبلغ 30 میلیون دلار هدایت تیم لیکرز را بر عهده گرفت. لیکرز در آن دوره برخی از بازیکنان تحسین شده و با استعداد لیگ را در اختیار داشت ولی این افراد به بی احترامی به مربی نیز شهره بودند و با غرور زیاد باعث حذف تیم در پلی آف شده بودند. بعد از سال 1994، این تیم با حضور مجیک جانسون (کوتاه مدت)، دل هریس (Del Harris) و کرت رمبیس (Kurt Rambis) عملکرد ناامید کننده ای از خود نشان داده بود. مربیگری لیکرز شانسی برای فیل جکسون بود تا توانایی هایش در کنار آمدن با بازیکنان و دانش بسکتبالی اش را خارج از سایۀ سنگین مایکل جردن اثبات کند.
در لیکرز، جکسون در انتقاد از بازیکنان تعللی نداشت. او به اونیل هشدار داد که سلطه اش در NBA با خطر مواجه شده و به کوبی برایانت فقید نیز دستور داد تا دیگر جهت خود نمایی و به ارادۀ خود پرتاب توپ انجام ندهد. او از این که بازیکنانش دورۀ توجه کوتاهی داشتند ناراحت بود. یکی از مشکلات دیگر هم، حس بدی بود که بین کوبی و انیل وجود داشت. در تمرینات نیز او نظم بیشتری را برقرار کرد و در ابتدا به تمرینات پایه ای می پرداخت و سپس حرکات پیچیدۀ حملات مثلثی را آموزش می داد. اونیل به سرعت از او پشتیبانی کرد و جکسون را «پدر سفید پوست من» خطاب کرد. برایانت نیز به سبک جدید تهاجمی تیم امیدوار بود اما از هدیۀ جکسون به او که کتابی به اسم «White Boy Shuffle» بود و در مورد بچه ای سیاه پوست در حال زندگی کردن میان سفید پوستان بود، ناراحت شده بود. به طور کلی، تیمی که به جشن و تفریح کردن معروف بود سعی کرد تا به جکسون نشان دهد که می خواهند اشتباهاتشان را جبران کنند.
تحت هدایت جکسون، نهایتاً لیکرز موفق به نمایش عملکردی مناسب در زمین شد. آن ها موفق شدند تا برای اولین بار بعد از سال 1988، و در سال 2000، 2001 و 2002 قهرمان لیگ شوند. حتی قبل از این سه جام، فیل جسکون بهترین میانگین پیروزی را در بین مربیان تاریخ NBA با میانگین 0.738 در اختیار داشت. وی 156 پیروزی و 54 باخت در پلی آف را در کارنامۀ خود داشت و از این نظر نیز بهترین بود. آیندۀ این تیم به ادامۀ همکاری جکسون بعد از پایان قراردادش در فصل 04-2003 بستگی داشت. اونیل نیز اعلام کرده بود که اگر مربی اش از این تیم برد، او نیز لیکرز را ترک خواهد کرد. با این حال در سال 2002 جکسون رابطه ای شخصی با تیم ایجاد کرد. وی همسرش جون (June) که راضی به آمدن به لس آنجلس نبود را طلاق داد و با جیانی باس (Jeanie Buss) دختر صاحب و نائب رئیس فعالیت های تجاری تیم لیکرز جری باس (Jerry Buss) رابطه ای را آغاز کرد.
زمان نگار
1945: 17 سپتامبر این سال در دیر لاج واقع در مونتانا چشم به جهان گشود. پدر وی چارلز و مادرش الیزابت جکسون نام داشتند.
1967: توسط تیم نیویورک نیکربوکرز جذب شد.
1969-70: از دست دادن قهرمانی تیم نیکس به دلیل عمل جراحی ستون فقرات.
1978: انتقال به تیم نیوجرزی نتس.
1980: پایان دوران بسکتبالی در NBA.
1982-87: هدایت تیم آلبانی پترونز در لیگ CBA.
1987: استخدام به عنوان کمک مربی در تیم بولز.
1989: سرمربیگری تیم بولز.
1998: بازنشستگی موقت از دنیای مربیگری.
1999: امضای قرارداد 5 ساله به ارزش 30 میلیون دلار برای مربیگری لس آنجلس لیکرز.
بیوگرافی مرتبط: تکس وینتر، مربی بسکتبال
وینتر سبک هجومی مثلثی را وقتی در دهۀ 1930 در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی بود یاد گرفت و بهتر از هر کس دیگری این سبک را آموزش داد. او یکی از ارکان اصلی 9 قهرمانی کسب شده توسط شیکاگو بولز و لیکرز بود. فیل جکسون در مورد او در مجلۀ تکزاس مانسلی (Texas Monthly) می گوید: «تکس رسماً خدای بسکتبال است. من او را به عنوان هدایت گر و معلم یافتم و او فردی فوق العاده برای بودن در کنارم است.»
به عنوان نقش دستیاری در کانزاس استیت، وینتر به مشاغلی در دانشگاه مارکوئیت، دانشگاه شمال غربی، کالج لانگ بیچ استیت و دانشگاه لوئیزیانا استیت پرداخت. او 15 سال در سمت سرمربی کانزاس استیت فعالیت کرد که در سال 1959 به عنوان بهترین مربی سال را به خود اختصاص داد. او در مقطعی و در سال های 73-1971 به عنوان سرمربی تیم سن دیگو راکتس در NBA حضور داشت.
وقتی جری کرائس (Jerry Krause) مدیرعامل تیم بولز شد، به سرعت وینتر را در سال 1985 استخدام کرد. او با مربیانی چون استن آلبک (Stan Allbeck) و داگ کالینز کار کرد که هیچ کدام سبک مثلثی را پیاده نمی کردند. وینتر در سودای بازنشستگی بود که جکسون جای کالینز را گرفت و این سبک را در تیم پیاده کرد. وقتی او به همراه جکسون در سال 2000 به لیکرز رفت، وی بیشتر از هر مربی فعال دیگر در لیگ سابقه داشت.
پاسخ به این سوال که دلیل موفقیت فیل جکسون چه بوده، هنوز هم مورد بحث است. همانطور که جکسون اشاره کرده، نه او و نه وینتر هیچکدام خالق سبک تهاجمی مثلثی نیستند و او تنها موفق تر از دیگران آن را اجراء نموده است. رفتاری های عجیب او مانند مشخص کردن اشعار، فلسفه و رمان برای مطالعۀ بازیکنان به عنوان بازی های روانی تلقی شده و به آن ها اهمیت داده نمی شود. زیرا برخی بر این باورند که او از چنین مواردی برای پنهان کردن دیگر متود هایش استفاده کرده است. در هر حال نتیجه مشخص است. جکسون بازیکنانش را مجاب به تمرکز بر روی هدف جمعی می کند و در این شرایط آن ها دائماً خوب بازی می کنند. در دوره ای که ستارگان بسکتبال دستمزد های بسیار بیشتری از مربیان دریافت می کردند و تأثیر بیشتری داشتند، فیل جکسون اثبات کرد که مربیگری هنوز هم برای کسب قهرمانی اهمیت زیادی دارد. او بزرگانی مانند جردن، اونیل و برایانت را در تیم ها درآمیخت و به جای ستارگانی جدا از تیم که باعث حذف در پلی آف بودند، تبدیل به بخشی از تیمی قهرمان کرد.
آمار دوران بسکتبالی
| درصد پرتاب آزاد موفق | درصد پرتاب موفق | امتیازات | تعداد بازی ها | تیم | سال |
| 58.9 | 40 | 463 | 75 | NYK | 1967-68 |
| 67.2 | 42.9 | 332 | 47 | NYK | 1969-70 |
| 71.4 | 44.9 | 331 | 71 | NYK | 1970-71 |
| 73.2 | 44 | 577 | 80 | NYK | 1971-72 |
| 79 | 44.3 | 644 | 80 | NYK | 1972-73 |
| 77.6 | 47.7 | 913 | 82 | NYK | 1973-74 |
| 76.3 | 45.5 | 841 | 78 | NYK | 1974-75 |
| 73.3 | 47.8 | 480 | 80 | NYK | 1975-76 |
| 71.8 | 44 | 255 | 76 | NYK | 1976-77 |
| 76.8 | 47.8 | 153 | 63 | NYK | 1977-78 |
| 81.9 | 47.5 | 375 | 59 | NJN | 1978-79 |
| 70 | 63 | 65 | 16 | NJN | 1979-80 |
| 73.6 | 45.3 | 5428 | 807 | مجموع |
NJN: نیوجرزی نتس؛ NYK: نیویورک نیکربروکرز
جوایز و دستاورد ها
1973: حضور در تیم قهرمان نیویورک نیکس.
1985: کسب عنوان بهترین مربی سال لیگ CBA
1991-93 و 98-1996: کسب عنوان قهرمانی با تیم شیکاگو بولز
1996: کسب عنوان بهترین مربی لیگ NBA
2000-02: قهرمانی در لیگ NBA با تیم لیکرز
2001: ثبت رکورد چند قهرمانی با دو تیم مختلف به عنوان یک مربی
ممنون. مقاله عالی بود.