جایزۀ ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال NBA راه جالبی برای توصیف مسابقات پلی آف است. برای برخی از بازیکنان، این جایزه ارزشی برابر با دیگر جوایز اهدائی به بازیکنان دارد اما برخی دیگر، افتخاری مهم برای داشتن پیشینۀ فردی درخشان در بسکتبال است. به جز دو نفر، تمام بازیکنانی که این عنوان به به دست آورده اند عضو تالار مشاهیر بسکتبال هستند. این دو استثناء سدریک ماکسول (Cedric Maxwell) و چانسی بیلاپس (Chauncey Billups) هستند.
کوین دورنت (Kevin Durant) در دو فینال اخیر به همراه تیم گلدن استیت این جایزه را مال خود کرده است و برای ششمین بار پی در پی به فینال رسیده اند و قصد دارند در قهرمانی هتریک کنند. آخرین بار تیم لس آنجلس لیکرز در سال های 02-2000 توانسته بود سه بار پی در پی قهرمان لیگ NBA شود. اما دورنت با مصدومت و غیبتش در بازی های ابتدایی بعید است بتواند این جایزه را دریافت کنند. شاید نوبت استفان کری (Stephan Curry) است تا جای خالی این افتخار را در رزومه فوق العاده خود پر کند.
در طرف دیگر تیم تورنتو رپترز قرار دارد. این تیم نیز بازیکنی به همراه دارد که قبلاً این عنوان را کسب کرده است. کووای لنارد (Kawhi Leonard) که با تیم سن آنتونیو اسپرز در سال 2014 موفق به کسب این جایزه شده بود، قصد دارد تا با تکرار آن با تیم رپترز، بعد از لبران جیمز و کریم عبدالجبار نفر سومی باشد که توانسته با دو تیم مختلف این عنوان را به دست آورد.
ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال NBA در دهۀ اخیر
10. کوبی برایانت (Kobe Bryant) از تیم لس آنجلس لیکرز (2010)
انتخاب ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال سال 2010 کار دشواری است چرا که در این سال هیچ کس نمایش درخشان دائمی نداشت. برایانت تقریباً با معیار هایی سنتی برندۀ این عنوان شد. او بیشترین امتیاز کسب دشه در تیم قهرمان را داشت اما به جرأت می توان گفت این بهترین عملکرد او در فینال ها نبود. علاوه بر آمار غیر قابل قبول 6 پرتاب موفق از مجموع 24 پرتاب انجام شده از سوی او در بازی هفتم فینال، او عملکرد کلی ضعیف تری نسبت به فینال گذشته اش که در پنج بازی تیم اوراندو مجیک را شکست دادند از خود نشان داد. در فینالی که در مقابل تیم بوستون قرار گرفته بودند او عملکرد بهتری داشت و توانسته بود 40.5% پرتاب صحیح و 31.9% پرتاب سه امتیازی صحیح را به نام خود ثبت کند.
9. آندره ایگودالا (Andre Iguodala) از تیم گلدن استیت واریرز (2015)
ایگودالا اساساً با نمایش عملکرد دفاعی بهتر نسبت به دیگران در مقابل لبرون جیمز، توانست این عنوان را کسب کند. با این که کلیولند کاوالیرز شکت خورد، جیمز در این دیدارهای فینال عملکرد برتری داشت و با میانگین 35.8 امتیاز، 8.8 پاس منجر به امتیاز، 13.3 ریباند در هر بازی نظر چهار رأی دهنده از مجموع 11 نفر را جلب کرد. اگر او موفق به کسب این عنوان می شد، بعد جری وست (Jerry West) در سال 1969، تنها کسی بود که با وجود باخت تیمش برنده این جایزه شده بود.
در بازی چهارم این فینال که گلدن استیت 2 بر 1 در مجموع پیروزی ها از میامی عقب بود، مربی تیم واریرز یعنی استیو کر (Steve Kerr) در تصمیمی عجیب، ایگودالا را به جای اندرو بوگوت (Andrew Bogut) در ترکیب اصلی قرار داد و دریماند گرین (Draymond Green) را به یک پست بالاتر و در پست سنتر به کار گرفت. این تصمیم عکس العمل های زیادی را به همراه داشت و بعد ها به ترکیب مرگ شهرت یافت. ترکیب مرگ شامل ایگودالا، گرین، استفان کری، کلی تامپسون (Klay Thompson)و هریسون بارنز (Harrison Barnes) و بعد ها کوین دورنت بود.
واریرز با این تغییر توانست سه بازی بعد را پیروز شد و بعد از 40 سال برای اولین بار قهرمان NBA شود. یکی از دلایل اصلی این قهرمانی عملکرد دفاعی ایگودالا در مقابل لبران جیمز بود. در کنار عملکرد خوب او، عملکرد نامناسب استفان کری که برای اولین بار ارزشمندترین بازیکن در مسابقات عادی لیگ شده بود، باعث شد تا ایگودالا با اقتدار بیشتری عنوان ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال NBA را به دست آورد. استفان کری در بازی ششم فینال شب بدی را سپری کرد و با 3 پرتاب موفق از 11 پرتاب سه امتیازی انجام شده به کار خود خاتمه داد. همچنین در بازی دوم او تنها 2 پرتاپ سه امتیازی موفق از 15 اقدام خود ثبت کرده بود. آمار و ارقام ثبت شده توسط ایگودالا چندان چشم گیر نیست اما بدون او تیم گلدن استیت نمی توانست قهرمانی لیگ در سال 2015 را به دست آورد.
8. لبران جیمز از تیم میامی (2012)
اگر عملکرد لبران جیمز در فینال سال 2012 را با هر معیاری بسنجیم، می توان گفت او فوق العاده بوده است. میانگین 28.6 امتیاز، 10.2 ریباند، 7.4 پاس منجر به امتیاز، 1.6 توپ ربایی در هر بازی آماره خیره کننده ای است اما وقتی از لحظات شگفت انگیز بازی او صحبت می کنیم، 5 مسابقۀ فینالی که در این سال در مقابل اوکلاهاما سیتی تاندرز برگذار کرد را نمی توان عالی ترین لحظات جیمز دانست و قطعاً فینال های 2013 و 2016 خاطره انگیزتر است. همین نکته برای اشاره به عملکرد درخشان او در این دو سال کافی است.
در سال 2012، اصلی ترین تلاش جیمز برای کسب عنوان ارزشمندترین بازیکن در بازی ششم فینال کنفرانس شرق در برابر تیم سلتیکس رخ داد. میامی 3 به 2 در مجموع عقب بود و می توان گفت که جیمز بهترین بازی طول عمرش را در آن مسابقه به نمایش گذاشت تا با ثبت 45 امتیاز، 19 پرتاب موفق از مجموع 26 پرتاب، 15 ریباند و 5 پاس منجر به امتیاز نتیجه مجموع بازی های فینال را برابر کند.
آسان می شود این بازی را فراموش کرد اما در آن زمان بسیاری از افراد در مورد توانایی لبران برای بازگرداندن تیم به روند پیروزی ابهاماتی در ذهن داشتند لکن او یک بار برای همیشه این ابهامات را از بین برد. از آن پس، پیروزی برابر تیم جوان و کم تجربۀ تاندر در فینال چندان دشوار نبود و میامی با این که بازی اول را واگذار کرد، اما توانست با برد در 4 بازی بعدی قهرمان NBA شود و لبران برای اولین بار جام قهرمانی را بالای سر ببرد. در چهار سال حضورش در تیم میامی او 2 بار قهرمان NBA شد.
7. کوبی برایانت از تیم لس آنجلس لیکرز (2009)
یک سال پس از باخت در مقابل تیم سلتیکس در فینال لیگ، لیکرز بعد از هتریک قهرمانی در سال های 2000 تا 2002 توانست در سال 2009 این عنوان را به دست آورد. این عنوان ارزش فوق العاده ای از نظر افتخارات شخصی برای برایانت داشت چرا که این اولین قهرمانی پس از انتقال شکیل اونیل در سال 2004 به تیم میامی بود. شکیل اونیل در دوران بعد از مایکل جردن لیگ را به تسخیر خود در آورده بود و در هر سه قهرمانی پیاپی لیکرز، عنوان ارزشمندترین بازیکن فینال را از آن خود کرده بود.
با برد تیم لیکرز در مقابل اورلاندو مجیک در فینال 2009، برایانت اثبات کرد که او نیز می تواند در یک تیم قهرمان بهترین بازیکن باشد. او در فینال 2009 نسبت به مسابقات فینال سال 2010 بسیار بهتر عمل کرد. او در هر 5 بازی موفق شد حداقل 29 امتیاز کسب کند و نسبت به سال های 2008 و 2010 که شکیل اونیل در آن ها حضور نداشت بسیار بهتر عمل کرد. با نمایش فوق العادۀ بازیکنانی چون پائو گاسول (Pau Gasol) و لامار اودم (Lamar Odom) تیم لیکرز توانست اوراندو را در پنج بازی شکست دهد. برایانت پاسخ انتظارات را داد و هرگاه بحث در مورد توانایی او در پیروز کردن تیم می شود، به یاد آوردن این فینال پاسخ سوالات را می دهد.
6. کوین دورانت (Kevin Durant) از تیم گلدن استیت واریرز (2018)
یک عملکرد خسته کننده که حاصلش میانگین 28.8 امتیاز، 10.8 ریباند، 7.5 پاس منجر به امتیاز و 2.3 سد توپ در هر بازی بود، برای کسب دومین عنوان پی در پی ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال بعد از پیوستن کوین دورنت به تیم واریرز کافی بود. تأثیر این عملکرد او کمرنگ تر بود چرا که رهبری بهترین کالکشن از استعداد هایی که تا به حال در یک تیم جمع شده اند به او احساس شکست ناپذیری داده بود.
تقابل کلیولند و گلدن استیت در سال 2018 به وظوح نا برابر بود. حتی با در نظر گرفتن تخصیص دو سوم از سرمایه نقل انتقالات در آخرین روزها برای جذب لبران جمیز توسط کلیولند، همچنان این نابرابری مشهود است. کاوالیرزی ها شُرُف برتری در بازی اول در اوکلند قرار داشتند تا این که در ثانیه های پایانی جی آر اسمیت (JR Smith) امتیازگیری را فراموش کرد. پس از آن، برد تیم واریرز مشخص شده بود.
5. کووای لنارد (Kawhi Leonard) از تیم سن آنتونیو اسپرز (2014)
درست مثل آندره ایگودالا در سال 2015، لنارد نیز بیشتر به خاطر توانایی در دفاع لبران جیمز برندۀ این عنوان شد. حتی امتیاز آورترین بازیکن تیمش تونی پارکر بود نه او اما این بازیکن 22 ساله، عملکرد خوبش در پلی آف سال 2013 را با نمایشی بسیار بهتر در سال 2014 ادامه داد و این عنوان را کسب کرد. تیم اسپرز در سال 2014 بهترین عملکرد را در دوران حضور تیم دانکن (Tim Duncan) و گرگ پاپاویچ (Gregg Popovich) در زمین و نیمکت این تیم داشت. قهرمانی این تیم در 15 سال بعد از اولین عنوان قهرمانی و 7 سال بعد از آخرین عنوان، دستاورد کمی به شمار نمی آید.این تیم با ثبات بالا و ارائۀ نمایشی چشم نواز و گردش توپی در سطح بالا، همان روشی را در زمین پیاده کرد که تیم گلدن استیت در حال حاظر دز زمین به نمایش می گذارد.
با بالا رقتن سن تیم دانکن، تونی پارکر و مانو جنوبلی، اسپرز به دنبال جانشی برای آن ها بود تا به برد های با ثبات و بی نظیرش ادامه دهد. با نمایشی که لنارد در سال 2014 از خود نشان داد، اثبات کرد که جایگزین مناسبی خواهد بود. او نمایش های خوب خود را در دو فصل بعدی نیز ادامه داد و عنوان بهترین مدافع لیگ را از آن خود کرد و نامش را به عنوان بهترین های NBA بر سر زبان ها نگه داشت. در آخرین فصل حضورش در اسپرز، مسائلی بین او و باشگاه پیش آمد که به تورنتو رپترز انتقال یابد. ترک اسپرز دوران سختی را برای طرفین قضیه ایجاد کرد که روی خوشی برای هیچکدام آن ها نداشت. اما اثبات ارزش این کشمکش ها را می توان در فینال 2014 یافت.
4. دیرک نویتزکی (Dirk Nowitzki) از تیم ماوریکس (2011)
احتمالاً هیچ قهرمانی ای نتوانسته آن قدر که قهرمانی ماوریکس بر شهرت نویتزکی تاثیر گذار بوده، برای شهرت یک بازیکن تاثیرگذار باشد. تا قبل از آن سال نویستزکی توانست به تمام افتخارات فردی اعم از 10 حضور در آل استار، ارزشمندترین بازیکن لیگ در سال 2007 و 11 دوره حضور در تیم منتخب لیگ دست یابد. اما ماوریکس هر سال در پلی آف کم می آورد که معروف ترین شکست آن ها در فینال 2006 مقابل مدل قدیمی تر تیم میامی بود که توسط دوین وید (Dwyane Wade) و شکیل اونیل رهبری می شد. نویتزکی مدت زیادی از دوران بازیگری اش را درگیر یم باور (ناعادلانه) عامه ای بود که بازیکنان اروپایی را ملایم قلمداد می کرد. اگر او قهرمان لیگ نمی شد، هیچگاه این قدر در تاریخ ماندگار نمی شد.
در سال 2011 ماوریکس از شانس کمی برای قهرمانی برخوردار بود. آن ها در سید سوم در کنفرانس غرب وارد پی آف شدند و از ستارگان زیادی در کنار نویتزکی برخوردار نبودند و بعد از گذر از کنفرانس غرب، عمدتاً منتظر حذف آن ها توسط سوپر تیم تازه شکل گرفتۀ میامی هیت بودند. داستان فینال داستان عملکرد ضعیف و ناامید کنندۀ لبران جیمز بود اما تویتزکی در این بازی ها فوق العده بود. در طول 6 بازی، او میانگین 26 امتیاز، 9.7 ریباند را ثبت کرد و درصد پرتاب صحیح توپ از منطقۀ سه امتازی اش 45.7% بود. این عملکرد به دوران ورزشی اش اعتبار بخشید و جایگاه بالاتری در تاریخچه سالانۀ لیگ برای او به ارمغان آورد.
3. لبران جیمز از تیم میامی هیت (2013)
شگفت انگیزترین لحظه مسابقات فینال سال 2013 را ری آلن (Ray Allen) رقم زد. درست در لحظه ای که اسپرز برای جشن قهرمانی آماده می شد، آلن یک پرتاب سه امتیاز موفق را ثبت کرد تا بازی به تساوی و وقت های اضافه رفته و در نهایت به بازی هفتم کشیده شود. اما عنوان ارزشمندترین بازیکن مسابقات فینال NBA به درستی حق لبران جیمز بود. می توان گفت او بهترین فصل بستکبالی اش را سپری کرد و با تیم میامی به 27 پیروزی پیاپی دست یافت و چهارمین عنوان ارزشمندترین بازیکن دور مقدماتی را به خانه برد. آن ها نبرد های برتری در دور پلی آف داشتند که شامل پیروزی در مسابقه هفتم مقابل تیم ایندیانا پیسرز در فینال کنفرانس شرق و غلبه بر تیم بزرگ سن آنتونیو در فینال می شد.
آمار جیمز به سکل قابل پیش بینی ای قوی بود. او 25.3 امتیاز، 10.9 ریباند و 7 پاس منجر به امتیاز در هفت بازی به ثبت رساند اما داستان اصلی پرتاب های او بود. اگر یک نکته منفی در بازی تقریباً بی تقص او در طول دوران ورزش اش وجود داشته باشد، عملکرد نصبتاً ضعیفش در پرتاب های خارج از منطقۀ رنگی است. او در سال 2013 از این فواصل به طور میانگین در هر بازی 4.9 پرتاب داشته که نتیجۀ آن 35.3% پرتاب درست در بازی های فینال بوده است. با پیروزی در فینال و کسب دومین عنوان قهرمانی پیاپی با تیم هیت، او ابهامات احمقانه پیرامون توانایی اش در به راه انداختن تیم و موفقیت آن را از بین برد.
2. کوین دورنت از تیم گلدن استیت واریرز (2017)
دورنت در سال 2016 برای کسب عنوان قهرمانی به تیم گلدن استیت آمد و در همان سال در این امر موفق بود. هر حسی که به تصمیم او برای پیوستن به یکی از بهترین تیم های تاریخ NBA دارید به کنار، اما شکی نیست که این تصمیم در کسب عنوان قهرمانی و رسیدن به هدفش مؤثر بوده است. واریرز تمام سه راند بازی های پلی آف کنفرانس غرب را با پیروزی پشت سر گذاست و تنها در یک بازی مقابل کاوالیرز در فینال 2017 شکست خورد. دورانت بهترین بازیکن در تمام بازی ها بود و با میانگین 35.2 امتیاز، 8.2 ریباند، 5.4 پاس منجر به امتیاز، 1.6 سد توپ و 1.0 توپ ربایی در هر بازی و همچنین نمایشی عالی در دفاع و رقم باورنکردنیه 47.4% پرتاب درست سه امتیازی عملکردی خیره کننده داشت. با این که بازی ها چندان جذاب نبود اما نمایش برتر دورنت او را آن سطح از پیروزی که همیشه می خواست رساند.
1. لبران جیمز از تیم کلیولند کاوالیرز (2016)
مهم نیست که با چه معیاری بررسی کنید، عملکرد جیمز در بازی های فینال 2016 از تمام بازیکنان این رده بندی فراتر بوده است. از نظر کمی، او با ثبت میانگین 29.7 امتیاز، 11.3 ریباند، 8.9 پاس منجر به امتیاز، 2.6 توپ ربایی و 2.3 سد توپ در هر بازی و 49.4% پرتاب موفق توپ و 37.1% پرتاب صحیح سه امتیازی، فوق العاده عمل کرده است. او در بازی هفتم فینال در سه بخش آماری به ارقام دو رقمی دست یافته و با دو نمایش پیاپی 41 امتیازی در بازی های پنجم و ششم فینال فوق العاده بوده است.
از نظر کیفی، کاوالیرز با جبران اختلاف 3-1 مقابل بهترین تیم دور مقدماتی لیگ در طول تاریخ یعنی واریرز که 73 پیروزی را کسب کرده بودند، اولین قهرمانی تیم کلیولند در NBA و اولین قهرمانی یک تیم از شهر کلیولند در پنجاه سال اخیر را به دست آوردند. وقتی جیمز در تابستان 2014 از میامی به کلیولند بازکشت، او در مورد یک کار نیمه تمام صحبت کرد که منظورش قهرمان کردن تیم شهرش بود. او با این کار مرحمی بر ضخم تصمیمی که در سال 2010 گرفت گذاشت و خود را در شمال شرقی ایالت اوهایو آمریکا دست نیافتنی کرد.
از لحظات زیبای این فینال، تعقیب آندره ایگودالا توسط لبران جیمز در لحاظ پایانی بازی هفتم بود که با سد توپ وی همراه شد و به سرعت تبدیل به یکی از زیباترین لحظات حساس فینال های تاریخ NBA شد. با یدک کشیدن دو عنوان قهرمانی لیگ، جیمز به عنوان یکی از بهترین بازیکنان تاریخ ورزش چیزی برای اثبات کردن نداشت اما کاری که او در فینال 2016 کرد، نگین پادشاهی وی به شمار می آید.
