انتخاب و به کار گرفتن استراتژی بسکتبال مناسب و بازی مؤثر یکی از مهم‌ترین وظایف یک مربی بسکتبال است. تصور کنید که یک بازی پایاپای در جریان است. تیم شما چند امتیاز عقب است و به شدت به گرفتن امتیاز نیاز دارید. در این هنگام است که یک استراتژی کارآمد به کار شما می آید و می تواند لذت برد را برای شما به ارمغان بیاورد. انتخاب دقیق یک مربی به برد و باخت تیم منجر می شود. مهم نیست که بازیکنان یک تیم تا چه اندازه بزرگ باشند. اگر استراتژی مربی صحیح نباشد، نتیجه دلخواه حاصل نخواهد شد.
البته هدف ما از استراتژی بسکتبال در این مطلب، استراتژی کلی بازی نیست. استراتژی در این مطلب یک راهکار بازی است که با یک سری اصول و قواعد مشخص در نهایت به موقعیت گل یا پرتاب تبدیل می شود. این استراتژی ها را در زمان های مشخصی استفاده می کنند که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. این استراتژی ها را در زبان انگلیسی «سِت پلِی» (Set Play) می نامند. به همین منظور هرجایی که از واژه های استراتژی، بازی یا سِت پلی استفاده شد، مقصود ما یکسان است. ادامه مطلب را با بسکتفا همراه باشید.
نحوه انتخاب صحیح بهترین استراتژی بازی
دقت کنید که در این مطلب ممکن است عبارات و اصطلاحاتی به کار برده شود که برای شما آشنا نباشد. اصطلاحات بسکتبال را همیشه نمی توان یکسان سازی کرد. برخی از این اصطلاحات از زبان انگلیسی ترجمه شده اند. برخی دیگر چندین نام دارند و ممکن است شما با یکی از این نام‌ها آشنایی نداشته باشید. از این رو قبل از شروع به مطالعه این مطلب، برای آشنایی بیشتر با اصطلاحات بسکتبال، به مطلب جامع «250 اصطلاح بسکتبال برای هر مربی و بازیکن» که از بسکتفا منتشر شده است، مراجعه کنید.
اما در ادامه، قبل از انتخاب بهترین استراتژی بازی برای تیم خود، باید 4 سؤال اساسی را پاسخ دهید:
سیستم هجومی پایه شما کدام است؟ اگر چیدمان استراتژی مورد نظری که در زمین به کار می گیرید، با چیدمان سیستم پایه شما یکسان باشد، تیم مقابل غافلگیر می شود. بدین ترتیب متوجه نمی شود که شما در حال اجرای یک استراتژی متفاوت هستید.
بهترین بازیکنان تیم شما کدام هستند؟ یک مربی باهوش استراتژی را انتخاب می کند توسط آن بهترین بازیکن تیم در موقعیت امتیاز گیری قرار گیرد. برای مثال اگر گارد نوک شما یک بازیکن فوق العاده است، استراتژی را انتخاب کنید که آن‌ها را در موقعیت پیک اند رول در ناحیه قوس بالا قرار دهد که توسط پرتابگرهای حرفه ای احاطه شده است.
میزان مهارت بازیکنان شما در چه حدی است؟ سن و میزان مهارت بازیکنان شما نقش اساسی در انتخاب بهترین استراتژی برای تیم شما ایفا خواهد کرد. برای مثال یک بازی که بر اساس پرتاب های 3 امتیازی برای تیمی در رده سنی 10 سال مناسب نخواهد بود.
استراتژی شما به چه نوع پرتابی منجر می شود؟ استراتژی شما باید به گونه ای باشد که موقعیت های مختلف را برای بازیکنان مختلف شما ایجاد کند. نباید بازی را انتخاب کنید که در نتیجه آن برای گارد شوتزن شما در بال راست اسکرین ایجاد شود. مطمئن شوید که استراتژی خود را به گونه ای تنظیم کنید که موقعیت پرتاب از داخل ناحیه رنگی و خارج آن را به دست آورید.
زمان صحیح اجرای استراتژی بسکتبال
انتهای بازی های پایاپای: بهترین زمان برای اجرای استراتژی های بسکتبال زمانی است که تیم شما چند امتیاز از حریف عقب است. زمان زیادی نیز به انتهای بازی باقی نمانده است در این صورت می توانید استراتژی موردنظر خود را به کار بگیرید.
هنگام شروع مجدد از خارج زمین: هنگامی که توپ از زمین خارج می شود و شروع مجدد بازی در دستور کار است، زمان مناسبی برای انتخاب استراتژی موردنظر و اجرای آن توسط تیم شما است. معمولاً هنگام اجرای استراتژی باید اسم آن را صدا کنید تا تیم شما بلافاصله آن را اجرا کند. برعکس، در این موارد احتیاجی به صدا زدن نام استراتژی نیست و تیم مقابل از قصد شما باخبر نمی شود.
پس از تایم آوت: یکی از بهترین فرصت های اجرای استراتژی پس از فرصت تایم آوت است. بیشتر مربیان باهوش تایم آوت های خود را برای انتهای بازی ذخیره می کنند. در این مواقع می توانند استراتژی موردنظر خود را به بازیکنان گوشزد کرده و نتیجه بازی را به نفع خود تغییر دهند.
جهت قوت قلب به یکی از بازیکنان: استراتژی های بسکتبال معمولاً به یکی از بازیکنان شما ختم می شود و او نیز می تواند توپ را به گل تبدیل کند. ممکن است در بازه ای از زمان بازی یکی از بازیکنان کلیدی شما به هر دلیل آن طور که باید موفق به امتیاز گیری نشود. در این مواقع می توانید با اجرای یک استراتژی، او را در موقعیت گل قرار دهید و به او قوت قلب دهید. بدین ترتیب، اعتماد به نفس کلی تیم شما نیز افزایش خواهد یافت.
نکات کلی در خصوص استراتژی بسکتبال
قدرت انتخاب گزینه های موجود را به بازیکنان خود بیاموزید. در بیشتر استراتژی هایی که در این مطلب توضیح می دهیم، چندین موقعیت گل متفاوت وجود دارد. به بازیکنان خود بیاموزید که کدام موقعیت گل برای آن‌ها باز خواهد بود که بتوانند به سادگی آن را انتخاب کنند.
حرکت بعدی خود را افشا نکنید. هنگامی که یک بازی را شروع می کنید، نباید دقیقاً رو به محلی شروع کنید که قصد ایجاد اسکرین را در آنجا دارید. در این صورت تیم حریف بلافاصله از نیت شما باخبر خواهد شد.
تمام استراتژی های خود را از یک چیدمان هجومی انتخاب کنید. این مورد اجباری نیست اما بهتر است که عملی شود. هنگامی که بازی خاصی را به اجرا می گذارید و هر بازی نیز دارای چیدمان متفاوتی است، نحوه بازی خود را به تیم حریف لو می دهید. هنگامی که هر بار چیدمان خود را برای اجرای یک بازی تغییر دهید، تیم حریف متوجه می شود که قصد اجرای کدام بازی را دارید و مقابله با استراتژی شما ساده تر خواهد بود.
برای تیم های پایه (کودکان و نوجوانان) نهایتاً از 3 الی 4 استراتژی متفاوت استفاده کنید. به همین دلیل است که انتخاب صحیح استراتژی اهمیت بالایی دارد. معمولاً فرصت اندکی برای تمرین این بازی ها وجود دارد. اگر تعداد بازی های شما پرشمار باشد، هیچ‌کدام از آن‌ها را نمی توانید به درستی به بازیکنان خود آموزش دهید. در بسکتبال پایه وقت اندکی به تمرین اختصاص داده می شود و نمی توان به درستی روی تمامی بازی ها کار کرد. اگر زمانی برای تمرین وجود ندارد، به هیچ وجه از سِت پلی استفاده نکنید.
استراتژی های خود را برای روز مبادا بگذارید. توصیه می کنیم که استراتژی های مختصری را انتخاب و تمرین کنید. آن‌ها را برای مواقع ضروری از بازی های خاص بگذارید. برای مثال هنگامی که تیم شما 2 امتیاز عقب است و زمان زیادی به پایان نمانده است، می توانید یکی از استراتژی های 3 امتیازی لیست را انتخاب و اجرا کنید.
سِت پلی ها را در مقابل دفاع واقعی تمرین کنید. بسیاری از تیم ها به سادگی هنگام تمرین استراتژی های مربی را مقابل مانکن های تمرینی به اجر می گذارند. با این حال به محض قدم گذاشتن در مسابقه از اجرای آن ناتوان هستند. اگر می خواهید تیم شما بتواند به درستی این سِت پلی ها را اجرا کند، بهتر است مقابل دفاع واقعی به تیم خود تمرین دهید.
سِت پلی های توضیح داده شده در این مطلب به 4 بخش تقسیم می شوند؛ ست پلی های نفر به نفر، ست پلی های ناحیه ای 2-3، ست پلی های نفر به نفر بلوب و ست پلی های ناحیه ای 2-3 بلوب، این 4 بخش را تشکیل می دهند.
بلوب یک کلمه اختصاری کوتاه شده عبارت (BaseLine Out of Bounds) به معنی «محوطه پشت خط عرضی» است. هنگامی که تیمی در حال هجوم است و توپ را از پشت خط عرضی تیم مدافع با شروع مجدد به داخل زمین می فرستد، این نوع شروع مجدد توسط مهاجمین از پشت خط عرضی را اصطلاحاً بلوب می گویند. بدون معطلی به سراغ تشریح استراتژی های موردنظر می رویم.
الف) استراتژی های سیستم نفر به نفر
دفاع نفر به نفر به نوعی دفاع گفته می شود که هر نفر در تیم مسئول دفاع و زیر نظر گرفتن یک نفر از تیم مقابل می شود. اعضای تیم باید در کار دفاعی با یکدیگر همکاری داشته باشند و تاکتیک های دفاعی را پیاده کنند اما هر نفر به صورت خاص باید مراقب یک نفر از مهاجمین تیم حریف باشد. هنگامی که تیم مقابل از این نوع دفاع استفاده می کند، استراتژی های این بخش را در مقابله با دفاع آن‌ها به کار بگیرید.
1. فلاپی سریع 1-4
تشریح بازی
توسط این بازی می توانید در ناحیه پیرامون موقعیت پرتاب به دست آورید. توسط یک فلاپی سریع و بدون وقفه ناشی از چیدمان 1-4 می توان این بازی را به اجرا گذاشت. هردو گارد تیم در این بازی از اسکرین جهت ایجاد فضای باز استفاده می کنند.
بازیکنان کلیدی
- این استراتژی بسکتبال می تواند متنوع اجرا شود و بازیکنان متفاوتی از آن صاحب پرتاب شوند.
- بازیکنان شماره 2 و 3 تیم معمولاً پرتابگرهای بهتری هستند و پیشنهاد می شوند.
- گارد نوک شما باید تصمیم گیرنده خوبی باشد تا بتواند بازیکن خالی را به درستی تشخیص دهد.
نحوه اجرا
- بازی با چیدمان 1-4 شروع می شود.
- شماره 1 به سمت زمین حریف حرکت کرده و اسم فلاپی را فریاد می زند.
- شماره 2 و 3 به طرف خط عرضی برش می زنند و 2 نزدیک به زیر سبد توقف خواهد داشت.
- هنگامی که شماره 2 و 3 از بازیکنان 4 و 5 عبور کردند، 4 و 5 چرخش می کنند.
- شماره 3 داخل ناحیه رنگی اسکرین ایجاد می کند. هم‌زمان 4 و 5 یک قدم دورتر از پست پایین در سمت خود اسکرین ایجاد می کنند.
- اکنون شماره 2 ی تواند بین اسکرین دوطرفه و اسکرین تکی انتخاب کند.
- هنگامی که مدافع بازیکن شماره 2 شما از اسکرین عبور کرد، شماره 3 از اسکرین سمت مقابل به 2 برش می زند.
- پس از اسکرین، 4 و 5 بلافاصله از سمت ناحیه رنگی چرخیده و منتظر دریافت پاس می شوند.
- اکنون گارد شما دارای 4 گزینه عالی برای پاس است که منجر به پرتاب می شود.
نکات ضروری
- بازیکنان باید بدانند که اولین کسی که برش می زند، کیست. بدین ترتیب گاردهای شما متوجه خواهند شد که چه کسی باید اسکرین را برپا کند.
- گارد نوک شما باید از قدرت تصمیم گیری بالایی برخوردار باشد. پاس باید در زمان مناسب و به بازیکن مناسب داده شود تا بهترین موقعیت پرتاب برای تیم ایجاد شود.
2. اسکرین از عقب پست
تشریح بازی
یکی از استراتژی های فوق العاده جهت خارج کردن مدافعین از گارد است. توسط اسکرین از پشت ناشی از اسکرین دوطرفه در ناحیه پست پایین می توان از این بازی بهره برد. اگر ناحیه پست پایین آزاد نباشد، می توان از اسکرین دوطرفه برای بازیکن پرتابگر سمت ضعیف استفاده کرد.
- در صورت نامأنوس بودن برخی از اصطلاحات این مطلب، به مطلب جامع «250 اصطلاح بسکتبال برای هر مربی و بازیکن» که از بسکتفا منتشر شده است، مراجعه کنید.
بازیکنان کلیدی
- بازیکن پست شما در موقعیت شماره 5 گزینه ایده آلی برای این بازی است. هدف این بازی انجام پست آپ سریع و بی نقص است.
- شماره 2 باید بهترین پرتابگر تیم باشد.
نحوه اجرا
- بازیکنان بال شما در گوشه زمین مستقر می شوند. بازیکنان پست نیز روی زانوها جایگیری می کنند.
- شماره 1 با دریبل کردن توپ، مدافع حریف را به یکی از سمت های زمین می کشد تا زاویه مناسب اسکرین را ایجاد کند.
- شماره 3 مدافع خود را به سمت پست پایین می کشد.
- هم‌زمان با دریبل کردن شماره 1 در قوس بالای زمین، شماره 4 و 5 برای شماره 1 اسکرین دوطرفه ایجاد می کنند.
- شماره 3 یک اسکرین از پشت قدرتمند روی مدافع بازیکن شماره 5 تیم ایجاد می کند.
- شماره 5 بلافاصله به سمت سبد چرخیده و در انتظار پاس جهت پرتاب زیر تور خواهد بود. اگر این گزینه موجود نبود، در موقعیت پست مستقر خواهند شد.
- اگر شماره نمی تواند توپ را به ناحیه پست برساند، شماره 3 و 4 برای شماره 2 اسکرین دوطرفه ایجاد می کنند. شماره 2 در قوس بالا مستقر شده و منتظر دریافت پاس است.
نکات ضروری
- بازی را در سمتی شروع کنید که بهترین پرتابگر شما و بهترین بازیکن پست شما در آن قرار دارند.
- اگر مدافع بازیکن شماره 3 شما جهت جلوگیری از پاس در ناحیه رنگی باقی ماند، شماره 3 می تواند توسط یک اسکرین سریع به وسیله 4 به قوس بالای زمین آمده و موقعیت پرتاب را برای خود ایجاد کند.
3. منحنی های دوگانه
تشریح بازی
توسط این استراتژی می توانید از طریق باز گذاشتن پست پایین و دویدن گاردها به سمت سبد به وسیله اسکرین زیر سبد موقعیت پرتاب ایجاد کنید. اگر 2 بازیکن اول نتوانند موقعیت پرتاب به دست آورند، بازی توسط پیک اند رول در ناحیه بال به اتمام می رسد.
بازیکنان کلیدی
- در این بازی لازم نیست هیچ کدام از بازیکنان شما به صورت اختصاصی دارای سطح بالایی از مهارت باشند.
- بازیکنی که توپ در سمت بال به او می رسد، باید توانایی هجوم و تصمیم گیری صحیح را از طریق پیک اند رول داشته باشد.
نحوه اجرا
- بازی با آرایش 1-4 شروع می شود.
- شماره 1 به شماره 3 در ناحیه بال پاس می دهد.
- شماره 1 توسط اسکرین شماره 5 برش UCLA انجام داده و در انتظار دریافت پاس خواهد بود. اگر موقعیت پاس فراهم نبود، شماره 1 به گوشه سمت ضعیف خواهد رفت.
- سپس شماره 4 و 5 برای شماره 2 اسکرین دوطرفه ایجاد می کنند. شماره 2 برای دریافت پاس به سمت سبد برش زده است. اگر پاس دریافت نکند، به گوشه سمت توپ خواهد رفت.
- شماره 4 پس از اسکرین جهت ایجاد فضا به بالای قوس زمین می آید.
- سپس شماره 5 برای شماره 3 اسکرین پیک اند رول ایجاد می کند.
نکات ضروری
- این استراتژی بسیار مؤثر است، چراکه مدافعین پست را از ناحیه رنگی خارج می کند. هنگام پیک اند رول، تنها مدافع داخل ناحیه رنگی، گارد نوک دفاعی آن‌ها خواهد بود.
- بازیکنانی که به سمت سبد چرخش می کنند، باید با دست خود محلی را نشان دهند که توپ را در آنجا می خواهند.
در اینجا به پایان بخش اول این مقاله می رسیم. در بخش دوم نیز ادامه استراتژی ها را پیگیری خواهیم کرد. نظرات و ایده های خود را در خصوص این بخش با ما در میان بگذارید.
