دفاع نفر به نفر سنتی با فاصله یکی از متداول ترین دفاع های حال حاضر دنیای بسکتبال است. هنگامی که بازیکنان به سطوح حرفه ای و بالاتر بسکتبال راه پیدا می کنند، این مسئله نمود بیشتری پیدا خواهد کرد. در حقیقت، با توجه به توانایی بالای بازیکنان حرفه ای در پرتاب های 3 امتیازی، بیشتر تیم ها دست به چینش دفاع نفر به نفر در زمین می کنند.
در دفاع نفر به نفر هرکدام از 5 بازیکن شما مسئول حفاظت و مراقبت از یکی از بازیکنان حریف است. البته گاهی اوقات برخی از بازیکنان حریف مقابل خود را تغییر می دهند و به هم تیمی خود کمک می کنند اما در بیشتر اوقات هر بازیکن مراقب یکی از بازیکنان حریف است و مسئول کنترل او در زمین خواهد بود.
دفاع نفر به نفر یکی از مهم‌ترین مهارت هایی است که بازیکنان کوچک‌تر در بسکتبال پایه باید با آن آشنایی پیدا کنند. هنگامی که بازیکنان در سطوح پایین تر به دفاع نفر به نفر تسلط پیدا کنند، یادگیری انواع دیگر دفاع برای آن‌ها در آینده ساده خواهد بود. متأسفانه این مسئله در مورد دفاع ناحیه ای صادق نیست و بیشتر مربی ها نیز در دوران کودکی و نوجوانی این دفاع را به بازیکنان خود آموزش می دهند. از این رو آینده ورزشی بازیکن دستخوش تحولات نادرستی می شود. در این مطلب آنچه در خصوص دفاع نفر به نفر نیاز باشد را با شما در میان خواهیم گذاشت. قسمت اول این مطلب را با بسکتفا همراه باشید.
راهنمای کامل دفاع نفر به نفر بسکتبال
نقاط قوت دفاع نفر به نفر
قبل از هر چیز برای آشنایی با برخی کلمات این مطلب و دیگر اصطلاحات تخصصی بسکتبال به مطلب جامع «اصطلاحات تخصصی بسکتبال برای هر مربی و بازیکن» که از بسکتفا منتشر شده است، مراجعه کنید.
هر فردی که با بسکتبال سر و کار داشته باشد، باید قواعد و قوانین دفاع نفر به نفر را بیاموزد. اهمیت بسیار زیادی دارد که بازیکنان کوچک‌تر در بسکتبال پایه با عادت ها و خصوصیات دفاع نفر به نفر آشنایی پیدا کنند.
انواع مختلفی از دفاع نفر به نفر وجود دارد. بسته به نقاط ضعف و قوت تیم و بازیکنان شما، می توانید انواع متفاوت این دفاع را برای تیم خود انتخاب کنید.
هرچه بازیکنان شما در بسکتبال پایه بیشتر با دفاع نفر به نفر آشنایی پیدا کنند، در آینده توانایی بازی در سطوح بالاتری از بسکتبال را خواهند داشت. دفاع نفر به نفر با آینده بازیکنان شما ارتباط مستقیم دارد.
نقاط ضعف دفاع نفر به نفر
دفاع نفر به نفر نسبت به دیگر دفاع های دیگر نیاز به زمان بسیار بیشتری برای یادگیری دارد. نحوه دفاع و موقعیت های دفاعی در دفاع نفر به نفر نیاز به زمان زیادی دارد.
یکی از دلایل عمده ای که مربیان در بسکتبال پایه علاقه ای به دفاع نفر به نفر نشان نمی دهند و بیشتر به سمت دفاع ناحیه ای می روند، نبود زمان است. به دلیل کمبود وقت در بسکتبال پایه، مربی تنها به آموزش دفاع ناحیه ای می پردازد. بازیکن برای یادگیری کامل و توانایی پیاده کردن دفاع نفر به نفر به زمان و تمرین زیادی نیاز دارد که این زمان اغلب در بسکتبال پایه مهیا نیست.
در دفاع نفر به نفر تمام بازیکنان شما باید از سطح بالایی برخوردار باشند. بازیکنان ضعیف می توانند موجب رخنه های دفاعی در تیم شده و زحمات دیگر بازیکنان را به باد دهند. از آنجایی که هر بازیکن مسئول محافظت از یک بازیکن حریف است، اگر در دفاع از این بازیکن شکست بخورد، تیم مقابل از این موقعیت استفاده کرده و از آن ناحیه به تیم شما ضربه خواهد زد.
قوانین دفاع نفر به نفر
قوانین و قواعد بسیاری در دفاع نفر به نفر وجود دارد که شاید تعداد آن‌ها از 100 نیز تجاوز کند. با این وجود می توان 5 قانون اساسی را برای این نوع دفاع در نظر گرفت که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد:
1. نفوذ از وسط ممنوع
یکی از مهم‌ترین و اساسی ترین قواعد دفاع نفر به نفر این است که بازیکن حریف نباید از بالای زمین یا دو بال زمین به سمت سبد شما نفوذ کند. بازیکنان شما باید به گونه ای آرایش بگیرند که حریف تنها قادر به دریبل و حرکت با توپ از کنار خط عرضی یا خط طولی باشد.
هنگامی که یکی از بازیکنان صاحب توپ حریف در بالای قوس پرتاب آزاد قرار دارد، باید او را مجبور به حرکت به سمت خط طولی کنیم. وقتی که بازیکن حریف توپ را در ناحیه بال در اختیار دارد، باید او را مجبور به حرکت به سمت خط عرضی کنیم.
هنگامی که بازیکن از نزدیک خط عرضی به سمت سبد یورش می برد، دفاع کردن و چرخش بسیار ساده تر از زمانی است که از مرکز زمین نفوذ می کند. در این حالت وظایف بازیکنان برای چرخش دفاعی و کمک به هم تیمی ها بسیار واضح است. از این رو نفوذ حریف از این ناحیه نسبت به مرکز زمین مشکلات کمتری ایجاد خواهد کرد.
هنگامی که حریف از مرکز زمین نفوذ می کند، تعریف مسئولیت و چرخش دفاع دشوار می شود. تعیین اینکه کدام بازیکن مسئول کمک به هم تیمی خود خواهد بود به یک مسئله چالش برانگیز تبدیل می شود. به همین سبب بیشتر نفوذهای حریف از بالای زمین و ناحیه بال منجر به گل می شود.
2. جلوگیری از برگردان توپ
بسیاری اوقات پیش می آید که مربی تیم حریف واژه «برگردان توپ» را فریاد می زند. برگردان توپ هنگامی رخ می دهد که توپ از یک سمت زمین (به شکل عمودی) به سمت دیگر زمین منتقل می شود.
در دفاع نفر به نفر هرچه توپ حرکت بیشتری در زمین داشته باشد و بازیکنان شما به اطراف در حرکت باشند، موقعیت و فضای خالی بیشتری برای نفوذ حریف ایجاد می شود. از این رو تا جای ممکن باید از برگردان توپ جلوگیری کرد.
هنگامی که توپ به یک سمت زمین منتقل شد تا جای ممکن باید از برگشت توپ به سمت مقابل جلوگیری کنیم. بدین ترتیب حریف را مجبور به نفوذ از همان سمت خواهیم کرد. بدین ترتیب هر بازیکن باید از رسیدن پاس به بازیکن حریف نزدیک به توپ جلوگیری کند که در تصویر بالا مشهود است.
3. سد بازیکن نزدیک به توپ حریف
این مورد را می توان بزرگ‌ترین تفاوت دفاع خطی فشرده با دفاع نفر به نفر دانست. در دفاع نفر به نفر، یکی از بازیکنان شما که نزدیک به مدافع روی توپ است، از مهاجم نزدیک به توپ مراقبت می کند تا توپ به او پاس داده نشود. از این رو مدافع روی توپ وظیفه سنگین تری جهت عدم اجازه به بازیکن صاحب توپ برای نفوذ خواهد داشت.
با این وجود مدافع نزدیک به توپ شما (در این تصویر شماره 3 و 4) نمی توانند هنگام نفوذ به دفاع در ناحیه رنگی کمک کنند. این بازیکن می تواند برای بستن فضا مقداری به ناحیه رنگی نزدیک شود اما اجازه کمک کامل را نخواهد داشت. اگر این بازیکن پست خود را رها کند، به یک پرتاب پرشی از طرف بازیکن رها کرده منجر خواهد شد.
4. خودداری از فیس کات
هنگامی که بازیکن حریف به سمت سبد برش می زند و هیچ مدافعی بین او و توپ قرار ندارد، به این نوع برش «فیس کات» می گویند. شما باید اطمینان حاصل کنید که همواره بین توپ و بازیکنی که از محافظت می کنید، قرار می گیرید.
هنگامی که بازیکن صاحب توپ به یکی از هم تیمی های خود پاس می دهد، شما باید بلافاصله به سمت توپ بپرید و در بین او و توپ قرار گیرید. در صورت برش حریف به سمت سبد، به همراه او حرکت می کنید اما باید مطمئن شوید که بین او و توپ قرار دارید. این قاعده برای تمام کسانی که از یک مهاجم بدون توپ مراقبت می کنند، صدق می کند.
به زبان ساده، یک مدافع همواره باید بین توپ و بازیکنی که از او محافظت می کند، قرار گیرد.
5. حرکت همراه با توپ
قاعده نهایی این است که بازیکنان شما دفاع را به درستی در مقابل بازیکنان بدون توپ انجام می دهند. به محض حرکت توپ، تمامی بازیکنان شما باید موقعیت خود را نسبت به محل قرارگیری خود تنظیم کنند.
با در نظر گرفتن این موضوع، بازیکنان شما همواره می دانند که باید هوشیار باشند و پاس های احتمالی را تحت نظر بگیرند. بدین ترتیب شاید بتوانند پاس حریف را قطع کنند.
این مسئله اهمیت بسیار زیادی دارد چراکه تفاوت قطع توپ و ضد حمله با عدم قطع توپ و ریزش دفاع ممکن است تنها در یک ثانیه باشد.
اصول جایگیری در دفاع نفر به نفر
3 موقعیت متفاوت در دفاع نفر به نفر وجود دارد:
- دفاع روی توپ
- دفاع رد توپ – یک پاس فاصله
- دفاع کمکی – دو پاس فاصله
در ادامه به صورت مفصل در خصوص هرکدام از این موقعیت ها صحبت خواهیم کرد. به صورت خلاصه عرض شود که دفاع روی توپ به موقعیتی گفته می شود که بازیکن شما به صورت مستقیم و رو در رو از بازیکن صاحب توپ مراقبت می کند.
مدافع کناری که از نزدیک ترین بازیکن حریف به توپ که تنها یک پاس با بازیکن صاحب توپ فاصله دارد، دفاع رد توپ نام دارد.
به مدافعانی که مسئول حفاظت از بازیکن حریف که 2 پاس یا بیشتر با بازیکن صاحب توپ فاصله دارند، دفاع کمکی می گویند.
جایگیری در موقعیت مناسب یکی از مهم‌ترین اصول دفاع نفر به نفر است. از آنجایی که هر بازیکن مسئول حفاظت از یک بازیکن حریف است، باید تمامی بازیکنان وظایف و موقعیت های خود را به درستی شناخته و نسبت به برپایی آن‌ها اقدام کنند. اجرای نادرست دفاع ممکن است به موقعیت پرتاب حریف منجر شود. در ادامه این موقعیت را به صورت مفصل توضیح می دهیم:
1. دفاع روی توپ
وظیفه دفاع روی توپ ایجاد محدودیت و مهار بازیکن صاحب توپ در حالی است که او را به سمت خط عرضی و خط طولی سوق می دهد. مهم‌ترین وظیفه دفاع روی توپ، مهار کردن بازیکن صاحب توپ است. در صورتی که در این کار شکست خورد و بازیکن حریف به سمت سبد یورش برد، می خواهیم که این یورش از سمت خط عرضی و نه از مرکز زمین صورت گیرد. به همین دلیل است که دفاع روی توپ اندکی به سمت مرکز متمایل است.
تمام مدافعین باید بازیکن مقابل خود را به طور مدام مهار کنند. این مسئله در خصوص دفاع روی توپ با تأکید بیشتری اهمیت دارد. در غیر این صورت بازیکن صاحب توپ به سمت ناحیه رنگی نفوذ کرده و زنجیره دفاعی فرو می ریزد. در حقیقت، دفاع روی توپ تنها در موارد نادر باید برای ربودن توپ اقدام کند، چراکه احتمال دریبل خوردن و عبور مهاجم از او در این حالت افزایش می یابد. تنها در صورتی که توپ به نحوی از دست مهاجم بلغزد می توان برای ربودن توپ اقدام کرد. اگر مهاجم صاحب توپ از مهارت بالایی نیز برخوردار باشد، باید بیشتر مراقب این مسئله بود.
در ادامه 5 نکته کلیدی برای دفاع روی توپ بی نقص را بررسی خواهیم کرد:
- دفاع عالی را زندگی کنید
بزرگ‌ترین تفاوت بین دفاع عالی و دفاع معمولی این است که دفاع عالی می خواهد عالی باشد. برخی بازیکنان تنها روی مهارت های هجومی خود تأکید دارند و به توانایی های دفاعی خود اهمیتی نمی دهند. مربی باید اهمیت دفاع را به بازیکنان خود گوشزد کند و تأکید کند که مدافع به اندازه مهاجم در زمین اهمیت دارد.
بازیکنی که خواسته او مدافع عالی است، در موقعیت دفاعی مستقر می شود، همواره در زمین می دود، به محض پیدا شدن موقعیت جهت ربودن توپ اقدام می کند و به طور خلاصه دفاع را زندگی می کند.
- در حالت تعادل بایستید
مدافع روی توپ همواره باید در حالت تعادل باشد. به محض اینکه بازیکن صاحب توپ حرکت کرد، او نیز باید عکس العمل سریعی به نسبت او داشته باشد. بدن شما باید در سطح پایین باشد؛ سینه شما بالا قرار گیرد؛ وزن خود را نیز به صورت مساوی بین هردو پای خود تقسیم کنید.
- به سمت مرکز متمایل شوید
سر مدافع روی توپ باید در راستای شانه مهاجم صاحب توپ باشد. به گونه ای که بدن شما مقداری به سمت مرکز زمین متمایل باشد. دلیل این مسئله را در بخش های قبل توضیح دادیم. مهاجم تا جای ممکن نباید از مرکز زمین به سمت سبد برش بزند.
- فاصله مناسب با حریف
فاصله درست شما با حریف صاحب توپ بستگی به نوع استراتژی و سطح بازی شما دارد. به صورت کلی، فاصله شما باید به اندازه طول دستان شما باشد. هنگامی که دستان شما به سمت حریف دراز می شود، نوک انگشتان شما باید با سینه او تماس برقرار کند. اگر فاصله شما بیشتر باشد، توان مهار و پیش بینی حرکات او را نخواهید داشت. اگر فاصله شما اندک باشد، ممکن است در یک استارت سریع شما را جا بگذارد و فرصت عکس العمل نداشته باشید.
- به سینه و کمر حریف نگاه کنید
برخی بر این باورند که مدافع باید به چشمان حریف نگاه کند. برخی دیگر نیز می گویند باید به توپ نگاه کند. در بسکتبال حرفه ای این کار اشتباه است. هنگامی که به میان تنه حریف (کمر و سینه) نگاه کنید، امکان فریب شما به حداقل می رسد. هنگامی که حریف با توپ حرکت های «فِیک» انجام دهد، به سادگی ممکن است فریب خورده و از او جا بمانید. انجام حرکات فیک با میان تنه به دلیل بازه حرکتی اندک این ناحیه بسیار دشوار است.
2. دفاع رد توپ – یک پاس فاصله
هر بازیکنی که یک پاس با بازیکن صاحب توپ فاصله دارد باید در موقعیت رد توپ قرار گیرد. بدین ترتیب امکان پاس دادن توپ به مهاجم مستقیم خود را به حداقل می رساند.
یک پا و یک دست دفاع رد توپ همواره باید روی خط پاس قرار داشته باشد. سینه او باید به سمت مهاجم مستقیم خود باشد. بخشی از دید او باید به سمت بازیکن روبروی خود باشد، بخش دیگر دید او نیز باید به سمت توپ باشد. بدین ترتیب هم‌زمان باید مدافع مستقیم خود و توپ را در دیدرس داشته باشد. در حقیقت شما باید توپ را از بالای شانه خود مشاهده کنید و نیازی به حضور بین توپ و بازیکن نیست.
برخی مربی ها به اشتباه به بازیکنان خود نحوه قرارگیری توپ، شما، بازیکن را آموزش می دهند که اشتباه است. به شکلی که یک دست شما به سمت حریف باشد و دست دیگر به سمت توپ قرار گیرد. دلیل اشتباه بودن این روش این است، هنگامی که حریف شما قصد برش پشت سر داشته باشد، دفاع رد توپ باید 180 درجه کامل برای دفاع چرخش انجام دهد.
برعکس اگر یک دست و پای شما روی خط پاس باشد و سینه شما به طرف حریف باشد، هنگام برش پشت سر کافی است سر خود را چرخانده و به سمت سبد حرکت کنید. هدف ما این است که تمامی مسیرهای ساده پاس به بازیکنی که از آن محافظت می کنیم را ببندیم. به همین دلیل است که دفاع نفر به نفر یک دفاع با خوی تهاجمی و خشن محسوب می شود.
فاصله مدافع رد توپ با حریف او بستگی کامل به فاصله مهاجم روبروی شما با توپ خواهد داشت. فاصله منطقی باید به اندازه ای باشد که در صورت ارسال پاس قوس دار از بالای سر شما بتوانید بلافاصله به او نزدیک شده و پاس را قطع کنید. در مجموع 3 قاعده کلیدی برای یک مدافع رد توپ عالی به صورت زیر است:
- یک پا و دست او روی خط پاس باشد.
- سینه شما روبروی حریف مستقیم شما باشد.
- توپ و حریف را در دید خود داشته باشید.
3. دفاع کمکی – دو پاس فاصله
بازیکنی که 2 پاس یا بیشتر با توپ فاصله دارد را دفاع کمکی می نامند. در این حالت شما باید در حالت توپ، شما، بازیکن قرار داشته باشید. در این حالت شما (مدافع) باید یک دست خود را به سمت بازیکن مستقیم و یک دست دیگرتان را به سمت توپ بگیرید. مدافع باید هردوی آن‌ها را توسط دید جانبی خود مشاهده کند.
موقعیت دفاع کمکی بسته به محل قرارگیری توپ و موقعیت حریف مستقیم آن‌ها در زمین متفاوت خواهد بود. هنگامی که توپ در سمت ضعیف و زیر خط پرتاب آزاد است، مدافعین کمکی معمولاً در یکی از موقعیت های «های آی» (High I) یا «لُو آی» (Low I) قرار می گیرد.
این مسئله برای فهم مقاله اهمیت زیادی دارد. از این رو مختصری در این خصوص توضیح خواهیم داد. هنگامی که بسکتبال در هرکدام از بال های زمین یا یکی از گوشه ها قرار دارد، همواره باید 2 مدافع کمکی با حداقل یک پا روی خط تقسیم وجود داشته باشد:
- یک مدافع کمکی نزدیک سبد و درون ناحیه رنگی (های آی)
- یک مدافع کمکی نزدیک خط پرتاب آزاد (لو آی)
با استقرار این دو مدافع کمکی، کار برای مدافعین بسیار ساده تر می شود تا وظایف و نحوه چرخش های دفاعی هنگام یورش به سمت سبد را متوجه شوند. تصویر زیر را برای درک بهتر مشاهده کنید.
در اینجا به پایان بخش اول این مقاله رسیدیم. دیدگاه های خود را تا اینجای مقاله با ما در میان بگذارید. از نظر شما دفاع نفر به نفر در بسکتبال پایه ما تا چه اندازه مورد توجه قرار می گیرد؟ اهمیت دفاع نفر به نفر را در مقایسه با دفاع خطی فشرده و دفاع ناحیه ای چگونه ارزیابی می کنید؟
در بخش دوم این مقاله به نحوه اجرای دفاع نفر به نفر، چرخش های دفاعی، پاس های تغییر ناحیه و برخی موارد جزئی دیگر در دفاع نفر به نفر خواهیم پرداخت.
