شیوه دفاع خط بسته یا دفاع پک لاین (Pack Line)، توسط دیک بنت (Dick Bennett) به وجود آمد. او در جاهای مختلفی سکونت و حضور داشته، از شهرهای استیونزپوینت (Stevens Point) و گرین بی (Green Bay) در ایالت ویسکانسین (Wisconsin) گرفته تا خود دانشگاه ویسکانسین و همچنین ایالت واشینگتن. در حال حاضر مدل های مختلفی از این نوع بازی به طور معمول توسط مربیان زیادی استفاده می‌شود که به این نمونه ها می‌توان اشاره کرد: تام ایزو (Tom Izzo) در ایالت میشیگان، شان میلر (Sean Miller) و کریس مک (Chris Mack) در اگزاویر (Xavier)، تونی بنت (Tony Bennett) در ویرجینیا، و استیو اَلفورد (Steve Alford) در UCLA (دانشگاه لس‌آنجلس کالیفرنیا).
اگر از نظر تاریخچه بخواهیم اینپ تاکتیک را بررسی کنیم، واژه خط بسته توسط بنت ابداع نشده بود و او حتی به این واژه فکر هم نکرده بود. بعد از اینکه شخصی از یک شرکت بازاریابی، بنت را قانع کرد که از سیستم دفاعی جدیدش یک DVD تهیه کند، این واژه مورد توجه بنت قرار گرفت.
نمای کلی دفاع خط بسته
دفاع خط بسته، نوع تغییر یافته‌ای از دفاع نفر به نفر است. بزرگترین تفاوت این دو روش این است که در روش نفر به نفر مدافعین بدون توپ، بازیکن مستقیم خود تحت فشار قرار می‌دهند تا جلوی رد و بدل شدن پاس را بگیرند، اما در روش خط بسته، به جز بازیکنی که مستقیماً در مقابل توپ در حال دفاع است، سایر بازیکنان باید داخل یک خط فرضی با فاصله ۱۶ فوت (حدود ۴/۸۷ متر) از حلقه قرار بگیرند.
این خط ۱۶ فوتی به عنوان خط بسته شناخته می‌شود. در شکل های زیر می‌توانید تفاوت آرایش دفاعی این دو روش را ببینید.
دفاع نفر-به-نفر دفاع خط بسته
همواره باید یک مدافع حضور داشته باشد که مهاجم صاحب توپ را تحت فشار قرار دهد، و چهار مدافع دیگر در موقعیت فضای خالی ( یا موقعیت کمکی) قرار بگیرند. تنها استثناء، زمانی است که بازیکن مهاجم اقدام به دریبل کند و تبدیل به «توپ مرده» بشود، حالا در این وضعیت همه بازیکنان می‌توانند بیرون بیایند و جلوی ربوده شدن توپ را بگیرند.
فرضیه ای که پشت این سیستم دفاعی وجود دارد این است که قرار گرفتن چهار بازیکن در خط بسته، باعث دلسرد شدن حریف از نفوذ و ورود به محدوده رنگی شده و مجبور می‌شوند از حملات بسیار پیشرفته و تمرین شده استفاده کنند، و یا اینکه از فاصله خیلی دور اقدام به شوت زدن بکنند.
زمانی که توپ توسط مهاجمین در اطراف محدوده پاس داده می‌شود، نزدیک‌ترین مدافع، در حالی از محدوده بیرون می‌آید که برای جلوگیری از شوت توسط مهاجم دست هایش را بالا می‌گیرد و مهاجم جدیدی که صاحب توپ شده را تحت فشار قرار می‌دهد و در همین حال مدافعی که در مرحله قبل (قبل از پاس) در حال دفاع مستقیم از توپ بود، به داخل محدوده خط بسته عقب نشینی می‌کند.
مجدداً فقط برای تأکید روی مهمترین نکته، همواره و در هر حال، یک مدافع حتماً باید مهاجم صاحب توپ را به صورت مستقیم تحت فشار قرار دهد و چهار مدافع دیگر در موقعیت فضای خالی (موقعیت کمکی) حضور داشته باشند.
با قرار گرفتن دائمی در موقعیت کمکی، بازیکنان مدافع در واقع امکان و فرصت قطع کردن پاس ها در اطراف محدوده را از دست می‌دهند. به همین دلیل گاهی از عبارت “نفر به نفر ضعیف یا شل” برای اشاره به این سیستم استفاده می‌شود.
درست به همین دلیل، دفاع خط بسته نیازمند این است که بازیکنان صبور بوده و دفاع هوشمندانه‌ای را اجرا کنند تا بالاخره تیم مهاجم مجبور به پرتاب شوت های غیر مطمئن شده یا مرتکب اشتباه شود.
احتمالاً همان طور که می‌توانید تشخیص دهید، برای اینکه این شیوه دفاعی موفق عمل کند، تمامی پنج بازیکن می‌بایست به عنوان یک واحد دفاعی منسجم با همدیگر کار کنند. اگر هر کدام از این پنج بازیکن کار خود را به درستی اجرا نکنند، فضاهای باز و خالی به وجود خواهد آمد که می‌تواند منجر به کسب امتیاز های ساده‌ای برای حریف شود.
مزیت های دفاع خط بسته
۱. جلوگیری از نفوذ دریبل – به دلیل حضور دائمی چهار مدافع درون خط بسته، پیدا کردن فضای خالی در بین دیواره دفاعی، برای بازیکنان مهاجم سخت خواهد بود.
۲. جلوگیری از برش های پشت سر – اگر با هجوم هایی مانند مدل حمله پرینستون روبرو هستید که تمایل به استفاده از قطع‌ها یا برش‌های پشت سر دارند، این شیوه از دفاع بسیار عالی خواهد بود. از آنجایی که بازیکنان شما یارگیری شل (فاصله دار) با بازیکنان حریف انجام داده‌اند، پیاده کردن یک چیدمان ساده برای برش به پشت سر مدافعین، برای مهاجم سخت خواهد بود.
۳. درصد پایین امتیازگیری حریف در محدوده نزدیک سبد – اگر بازیکنان تیم شما در زمان دفاع کردن صبور باشند و ریسک نکنند، باعث می‌شوند که حریف به ناچار شوت های پرشی نامطمئن و سخت را به کار ببرند.
۴. افزایش ریباند (توپ برگشتی) – یارگیری فاصله‌دار با بازیکنان حریف، بازیکنان شما را در موقعیت های ریباند مناسب تری قرار می‌دهد. البته تا زمانی که مهاجمین بیرون از محدوده نگه داشته شوند.
۵. عدم امکان امتیازگیری آسان – این مزیت وابسته به نفوذ دریبل است. اگر حریف نتواند خود را به حلقه برساند و دفاع شما محدوده رنگی را بسته نگه دارد، هیچ موقعیت آسانی برای امتیازگیری حریف به وجود نخواهد آمد.
۶. همواره در موقعیت کمک – بر خلاف سیستم دفاع نفر به نفر سنتی، بازیکنان شما برای کمک کردن نیازی به حرکت کردن ندارند… آنها از قبل در آنجا حاضر هستند!
معایب دفاع خط بسته
۱. سه امتیازی ها می توانند شما را شکست بدهند – از آنجا که بازیکنان شما با فاصله از حریف قرار می‌گیرند و به آنها نمی‌چسبند و در موقعیت کمک می‌ایستند، اگر با سرعت کافی عکس‌العمل نشان ندهند و جلوی توپ را نگیرند، فرصت خوبی را در اختیار شوتزن های سه امتیازی قرار می‌دهند. متوقف کردن تیم هایی که در زدن شوت های سه امتیازی تبحر دارند، با این روش کمی سخت است.
۲. اگر محدودیت زمانی وجود نداشته باشد – اگر در لیگ یا مسابقاتی مربیگری می‌کنید که محدودیت زمانی برای حمله (قانون 24 ثانیه و 14 ثانیه) در آن اجرا نمی‌شود، آن وقت حریف شما هر چقدر بخواهد می‌تواند برای پاسکاری در اطراف محدوده شما وقت صرف کند، تا زمانی که بتواند یک موقعیت مناسب به دست بیاورد. در این صورت نتیجه بازی به این بستگی خواهد داشت که چه کسی صبر و حوصله بیشتری دارد، مهاجم یا مدافع.
۳. صبر لازم است – یکی از مشکلات این نوع دفاع برای استفاده در سطح جوانان، این است که بازیکنان جوان به اندازه کافی صبور نیستند. آنها می‌خواهند که ریسک کنند و توپ ربایی کنند تا بتوانند از حالت دفاعی خارج شده و شروع به بازی تهاجمی بکنند.
۸ حوزه دفاع خط بسته
۱. دفاع انتقالی/تبدیلی
دفاع انتقالی شروع هر تسلط و مالکیت دفاعی است و می‌تواند مهمترین آنها باشد. باید دو نکته مهم را همواره به خاطر بسپارید.
الف- هرگز اجازه ندهید در زمان انتقال از شما به راحتی امتیاز بگیرند.
ب- «همیشه بازیکنی را که در طول بازی دیر به عقب برمی‌گردد، از زمین بیرون بکشید» – دیک بنت
اولین کاری که مربیان باید انجام دهند مشخص کردن این است که می‌خواهند چند نفر از بازیکنان شان را برای ریباند های هجومی به سمت تخته بفرستند و چند نفر را باید فوراً به عقب برگردانند.
دفاع انتقالی/تبدیلی
پیشنهاد ما این است که همیشه دو نفر از گاردها را برای دفاع به عقب برگردانید و سه نفر دیگر به سمت تخته بروند. یعنی گاردها باید در همان اولین لحظه آغاز شوت باید به عقب برگردند، نه بعد از این که توپ برگشتی در اختیار تیم حریف قرار گرفت.
وقتی که توپ برگشتی (ریباند) در اختیار تیم حریف قرار گرفت یا اینکه شوت به امتیاز تبدیل شد، آن سه بازیکنی که به سمت تخته حرکت کرده بودند، باید چرخیده و با سرعت انفجاری و بسیار بالا خود را به وسط زمین برسانند، بدون اینکه به فکر یارگیری حریف باشند. بازگشت برق‌آسا به وسط زمین غیرقابل بحث و مذاکره است، و هر بازیکنی که این کار را انجام نمی‌دهد باید سریعاً تعویض شود. بعد از اینکه بازیکنان به نیمه زمین رسیدند، آنگاه می‌توانند حریفان خود را برای یارگیری پیدا کرده و موقعیت تدافعی مناسب را شکل دهند.
در حالت تبدیل از وضعیت حمله به دفاع، اجازه امتیازگیری راحت را به حریف ندهید.
۲. دفاع روی توپ
برخلاف آنچه که بعضی از مربیان درباره دفاع خط بسته تصور می‌کنند، در این شیوه دفاعی، فشار بسیار زیادی بر روی بازیکن صاحب توپ وارد می‌شود.
هر بازیکنی که مسئول دفاع در مقابل مهاجم صاحب توپ است، باید کاملاً مهاجم را کنترل کرده و بدون اینکه مرتکب خطا شود باید او را آزار دهد. ما می‌خواهیم دیدن زمین را برای شان سخت کنیم و این کار باعث می‌شود که تیم حریف در انتخاب یار برای پاس دادن دچار مشکل شود.
دلیل اینکه اجازه می‌دهیم مدافع روی توپ آنقدر شدید به مهاجم مستقیمش فشار بیاورد این است که چون همه بازیکنان در موقعیت مناسب قرار دارند و به عنوان یک واحد منسجم بازی می‌کنند، این اعتماد و اطمینان وجود دارد که در صورت دریبل خوردن مدافع روی توپ، کمک فوری در دسترس خواهد بود.
حتی اگر بازیکن مهاجم به فکر عبور از مدافع یک-به-یک خود باشد، با یک نگاه متوجه دیواری از مدافعان شده و در نتیجه مجدداً به جای حمله به سمت حلقه، مجبور می‌شود توپ را به بازیکن نزدیکش پاس بدهد.
برای آموزش بازیکنان جهت اعمال فشار ثابت بر مهاجم، تمرین های یک-به-یک بسیار زیادی را با فشار بسیار بالا انجام می‌دهیم و همین توصیه را به شما نیز می‌کنیم. باید کاری کنید که بازیکنان تان در شرایطی که فاصله بسیار نزدیکی با بازیکن مهاجم دارند، احساس راحتی کرده و راحت بازی کنند.
۳. دفاع بدون توپ
در همان حالی که مدافع روی توپ، مشغول اعمال فشار روی توپ و مهاجم است، چهار بازیکن دیگر باید درون خط بسته در موقعیت صحیح فاصله خالی (موقعیت کمک) قرار گرفته باشند.
همواره بازیکنان باید در حالتی قرار گرفته باشند که توپ و مهاجمی که صاحب توپ است، در یک مسیر مستقیم روبروی آنها باشند (یعنی یک خط فرضی مستقیم بین مهاجم، توپ و مدافع) و با کمی خم شدن در حالت آماده باش برای واکنش در صورت پاس داده شدن توپ.
موقعیت فضای خالی یا موقعیت کمکی
اگر بازیکنان شما همواره در حالت آماده باش نیستند، باید سریعاً آنها را از بازی بیرون کشیده و تعویض شان کنید. اگر در موقعیت صحیح قرار نمی‌گیرند، همیشه نشانه بدی نیست، بلکه بستگی به این دارد که این شیوه دفاعی چقدر برای آنها تازگی دارد. شاید آنها فقط به کمی تمرین بیشتر احتیاج دارند تا متوجه شوند که باید در کجا قرار بگیرند. اما در حالت آماده باش بودن، یک رفتار و نگرش دفاعی بوده و غیر قابل بحث است.
در همان حال که مهاجمان حریف مشغول پاس دادن توپ هستند، بازیکنان شما همواره باید در حال تنظیم مجدد موقعیت شان با فضای مناسب باشند. به یاد داشته باشید: برای اینکه این شیوه دفاعی موفق باشد، هر پنج بازیکن باید به صورت یک واحد منظم و منسجم با همدیگر کار کنند.
قطع پاس روی توپ مرده
تنها استثناء برای قانون ماندن درون خط بسته، زمانی است که توپ از دست بازیکن مهاجم جدا شده و تبدیل به توپ مرده می‌شود. در این حالت، همه با سرعت از جای خود بیرون جهیده و سعی در قطع پاس و توپ ربایی می‌کنند. اگر توپی که پاس داده شده به دست بازیکنان مهاجم برسد، مجدداً همه مدافعین باید با سرعت به موقعیت فضای خالی مناسب خودشان برگردند.
۴. مسدود کردن
از آنجا که همه مدافعان همواره در موقعیت کمک قرار دارند، هر گاه که مهاجم مستقیم شان صاحب توپ می‌شود باید فوراً به سمتش هجوم برده و او را ببندند. یعنی باید عمل مهار کردن را خیلی خیلی دقیق و منظم انجام دهند و بدانند که چگونه این کار را به درستی پیاده کنند.
برای مسدود کردن یا مهار کردن مهاجمان، چند نکته مهم وجود دارد که بازیکنان باید آن را به خاطر بسپارند و مربیان هم باید آن را آموزش دهند
الف. دست ها بالا – برای اینکه مهاجم را از شوت زدن منصرف کنید باید با دست های رو به بالا او را مهار و مسدود کنید.
ب. قدم های کوتاه و ریز – در هنگام نزدیک شدن به مهاجم، چند قدم آخر باید کوتاه و ریز باشند. این کار به شما اجازه می‌دهد تا وزن بدنتان را به سمت عقب بیاندازید و دریبل را جذب کنید.
ج. خط مبنا ممنوع! – در هنگام مهار، به مهاجم مستقیم تان اجازه ندهید که به راحتی از محدوده خط مبنا (خط عرضی انتهای زمین) عبور و فرار کند. طوری او را ببندید که اگر از شما عبور کرد، به سمت دفاع کمکی مرکز محوطه دفاعی منحرف شود.
۵. خط مبنا را از دست ندهید
این مورد بیشتر از اینکه یک محدوده یا حوزه باشد، یک «قانون» دفاعی است. اما به دلیل اهمیت آن در موفقیت امور دفاعی، اینجا در موردش صحبت می‌کنیم.
محافظت از خط مبنا
تحت هیچ شرایطی اجازه نمی‌دهیم که حریف توپ را در محدوده خط مبنا به گردش دربیاورد. حرکت توپ در خط مبنا موجب شکست ما می‌شود.
باید بازیکن دریبل‌زن را به مرکز محدوده دفاعی مان هدایت کنیم، جایی که مدافعان کمکی ما در آنجا حضور دارند.
اهمیت از دست نرفتن محدوده خط مبنا را در قسمت بعدی که راجع به بازی پست (post )صحبت می‌کنیم، درک خواهید کرد.
۶. محافظت از پست
چگونگی دفاع از پست (ضلع های بالا و پایین منطقه کلیدی یا منطقه محدود شده، در چپ و راست سبد) یکی از جنبه های دفاع پک لاین یا خط بسته است که مربیان آن را کنترل می‌کنند و معمولا بازی به بازی تغییر می‌کند.
حفاظت از پست را می‌توان به دو حالت تقسیم کرد.
الف. قبل از ورود توپ به محدوده پست
محافظت از سه چهارم بالای پست
وقتی که در حالت دفاع خط بسته هستیم هرگز نباید بگذاریم توپ وارد محدوده پست بشود. این منطقه، منطقه خطر است. مربیان مختلف برای جلوگیری از ورود توپ به منطقه پست روش های مختلفی را بکار می‌گیرند.
مربی بنت، ترجیح می‌دهد که سه چهارم بالای پست را ببندد و جلوی پاسکاری را بگیرد. دلیل اینکه او یک چهارم جلوی پست را نمی‌بندد این است که نمی‌خواهد اجازه ریباند هجومی و گل های آسان را به حریف بدهد.
مربی بوون (Boone)، وقتی که توپ عقب تر از خط پرتاب آزاد است، اجازه می‌دهد که تیمش به طور کامل جلوی پست را ببندد تا به طور کامل از ورود توپ به محدوده پست جلوگیری کند.
ب. وقتی که توپ در منطقه پست قرار دارد
در زمان پرواز توپ به درون محدوده پست، ضروری است که بازیکنان شما به پشت حریفان مستقیم شان بخزند و موقعیت دفاعی مناسبی را روی بازیکن پست شکل بدهند.
یکی از مهمترین اصول قدیمی دفاع خط بسته این بود که «وقتی توپ وارد محدوده پست شد، در سریعترین زمان ممکن توپ را از آنجا خارج کنید». به نظرم این موضوع الان دیگر به اندازه گذشته مهم نیست چون از زمانی وارد عصر محدوده ها (دفاع محدوده‌ای، حمله محدوده‌ای، و …) شده‌ایم، مهارت بازیکنان سنتر (Big) و پست افت کرده است. همچنین اگر شما این روش دفاعی را با یک تیم جوان پیاده می‌کنید، دو‌برابر کردن بازیکنان پست معمولاً لزومی نخواهد داشت.
پس اولین کاری که باید بکنید این است که تصمیم بگیرید آیا می‌خواهید بازیکنان پست را دو برابر کنید یا نه. دفاع خط بسته سنتی تعداد نفرات را در پست به دو برابر افزایش می‌دهد. نکته خوب این استراتژی این است که لزومی ندارد بازیکنان فکر کنند به اینکه آیا باید فوراً بروند و تعداد را دو برابر کنند. آنها از قبل می‌دانند باید سریعاً دست بکار شوند. پس سردرگمی به وجود نمی‌آید.
اگر انتخاب شما این است که فقط یک یا دو نفر از بهترین بازیکنان پست حریف را به صورت دو‌برابر پوشش دهید، این قضیه، سرعت پوشش دو‌برابری شما را کم خواهد کرد چون بازیکنان را مجبور می‌کند ابتدا فکر کنند و سپس تصمیم شان را عملی کنند.
وارد جزییات طولانی روش های مختلف در مورد پوشش دو برابر پست نمی‌شویم زیرا شرح کامل این متد را می‌توانید در مقاله های مختلفی مانند “چگونه پست را دو برابر پوشش دهیم” مطالعه کنید، اما در هر حال باید تصمیم بگیرید بهترین انتخاب برای تیم شما چیست.
دیک بنت دو روش زیر را پیشنهاد می‌کند:
الف. خفه کردن پست – این کار شامل متوقف کردن نزدیک‌ترین بازیکن محدوده می‌شود تا پس از منحرف شدن، بازیکن پست توپ را به روی زمین بیاورد و بازیکن سنتر (Big) مجبور شود توپ را به عقب و بیرون محدوده پاس بدهد.
ب. بزرگ در مقابل بزرگ (سنتر در مقابل سنتر) – بنت ترجیح می‌دهد پوشش دو‌برابری سنتر-به-سنتر (Big-to-Big) ایجاد کند چون هم نزدیک‌تر هستند و هم بلندترین و کشیده‌ترین مدافعان درون زمین محسوب می‌شوند. البته بازیکنان گارد هم سرعت چرخش بیشتری دارند.
پوشش دو برابری سنتر در مقابل سنتر خفه کردن پست
آخرین نکته بسیار مهم: هرگز اجازه ندهید که توپ از بالای منطقه محدود شده (منطقه کلیدی) به دست بازیکن پست برسد.
۷. مقابله با اسکرین (سد )
مربی بنت، به درگیر شدن با اسکرین اعتقاد دارد و نه به دور شدن از آنها. او از تعویض کردن و جابجایی محل بازیکنان خوشش نمی‌آید زیرا احساس می‌کند تا پایان فصل این قضیه به ضرر تیم تمام می‌شود.
بازیکنان باید وقتی که اسکرین می‌شوند (راه شان سد می‌شود)، همواره در فاصله نزدیک (قابل لمس) حریف مستقیم شان باقی بمانند. او معتقد است که اگر شما آنقدر به حریف نزدیک شده‌اید و تخمین زده‌اید که راه تان سد می‌شود (اسکرین می‌شوید)، پس این سد شدن خیلی موثر نخواهد بود.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که وقتی که بازیکنان گرفتار اسکرین می‌شوند تنها وظیفه آنها تعقیب بازیکنی است که در حال فرار از اسکرین می‌باشد. اصلاً نباید نگران کمک باشند. فقط بازیکن را تعقیب کنند.
تنها استثنایی که برای قانون «درگیر شدن با اسکرین» وجود دارد زمانی است که اسکرین در طرف ضعیف و بدون پوشش زمین اجرا شود و تنها انتخاب باقی مانده، عبور و دور شدن از پایین یا بالای اسکرین و باقی‌ماندن در موقعیت مناسب باشد.
۸. ریباند
همه این جمله معروف را شنیده اند که:
«مالکیت دفاعی تمام نمی‌شود مگر آنکه از ریباند دفاعی محافظت کنیم». یعنی بعد از اینکه حریف را مجبور کردیم که شوت نامطمئن به سمت سبد بزند، نباید دفاع را شل کنیم. باید برویم و توپ را بگیریم!
حفاظت از ریباند
همزمان با آن شوت، همه باید حریف مستقیم شان را پیدا کرده و به سمت بیرون باز شوند. اگر بازیکنان ما در موقعیت کمکی درست قرار گرفته باشند، معمولاً همان ابتدا برتری مناسبی برای شکل دادن موقعیت خواهیم داشت.
کلید این موفقیت در این است که بازیکنان ما تهاجمی، با پشتکار و پرتلاش باشند و واقعاً خواستار در اختیار گرفتن ریباند باشند.
نتیجه گیری
دفاع پک لاین یا خط بسته در واقع یک دفاع «تیمی» است. برای موثر بودن، همه باید از نظر دفاعی همدل، متحد و هماهنگ باشند. اگر حتی یک نفر از تیم در موقعیت مناسب نباشد، می‌تواند منجر به شکست های دفاعی آسانی بشود.
این شیوه برای اجرا در تیم‌هایی با هر سطح بازی، عالی است. گونه های متفاوت دفاع خط بسته در تیم های مختلف از جوانان گرفته تا مسابقات NBA قابل استفاده است. بکارگیری این شیوه دفاعی، باعث کاهش نفوذ می‌شود، حریف را مجبور به انجام حملات از راه دور می‌کند، بر اهمیت بازی کردن به عنوان یک واحد متحد و منسجم تأکید می‌کند و به آنها یاد می‌دهد چگونه در موقعیت کمکی بازی کنند.
